СУ НЕДЕН ҚҰРАЛАДЫ
СУ НЕДЕН ҚҰРАЛАДЫ
Су неден құралады
Астана сорғы-cүзгіш станциясының аумағында орналасқан Су мұражайының мақсаты – судың құнсыз сыйлық және оның сарқылуы мүмкін екендігін еске салу.
Мұражай экспонаттары су туралы көптеген құпияларды сақтайды.
Сіз білесіз бе, егер сіз тістеріңізді тазалау кезінде кранды жаппассаңыз, айына бір тонна су жұмсалады. Үнемді режимі бар ағызу бөшкесін пайдалану су шығынын екі есе азайтуға мүмкіндік береді. Бірақ біз әлі де бұл туралы ойламаймыз. Сондай-ақ, әлемде тұщы су қоры біртіндеп таусылып жатқанын көргіміз келмейді. Көз алдымызға, судың орнын құм басқан Кин-дза-дза мифтік ғаламшары елестейді, ал біз болсақ баға жетпес сыйлықты сақтаймыз.
Бұл туралы су Мұражай экспонаттарынан көруге болады. Оны 2008 жылы "Астана су арнасы" бұрынғы басшысы Жаңбыршы Нұркенов құрған. Алдымен экспозиция әкімшілік ғимаратыңың жертөле бөлмесінде болды, жақында мұражай сорғы-сүзгіш станция ғимаратына ауыстырылды. Ал бұл режимдік нысан болғандықтан, артефактілерді тек ұйымдастырылған экскурсиямен көруге болады. Бұл жағдайда оқушылардың жолы болды. Мұнда тек өткен оқу жылы ғана 53 мектептің 1900-ге жуық оқушысы келді.
Мұражай директоры – Серік Ысқақов, бұрынғы "Астана су арнасы" қызметкері ауыз суды өндіру технологиясын және осының бәрін қамтамасыз ететін адамдарды да жақсы біледі.
– Бұл "Горводоканал" трестінің бірінші директоры Николай Логуновтың әскери және азаматтық марапаттары. Ал мынау– қалалық кеңес депутаты, Ленин орденінің кавалері, Құрмет белгісімен марапатталған екінші басшы Владимир Бойконың портреті. Кейін 16 жыл бойы кәсіпорынды Василий Тетеркин басқарды. Содан соң 11 жыл бойы Жаңбыршы Нұркенов басқарды. Оның басқарған уақытында су таратқыштың үшінші желісі ашылды, ол қызметкерлерге арналған 240 пәтерлік үш тұрғын үйдің құрылысын ұйымдастырды, – дейді стендтердің бірінің экспонаттары туралы Серік Ысқақов. Мұражай директоры ерекше құрметпен 2011 жылы Елбасының жаңа сүзгі станцияасына сапары туралы әңгімеледі.
Көршілес стендте – кәсіпорынды қаланың коммуналдық саласының ең үздігі атағымен, Қызыл тумен марапаттау куәлігі орын алуда. "Астана су арнасының" Кәсіпорын күніне орай жылына бір рет үздік қызметкерлерді марапаттайтын өзінің ордендері мен медальдары бар. Келесі жылы, "Горводоканал", қазіргі атауы "Астана су арнасының" құрылғанына 60 жыл толады.
Уақыт ағымы су жеткізу туралы екі қызықты инсталляцияларда көрсетілген. Өткен ғасырдың басындағы көрініс – бөшке, қырыққабат, құдық. Ескі фильмнің әні бірден еске алынады: "Таңғажайып сұрақ: неге мен су тасушымын? Өйткені сусыз тіршілік жоқ".
Қазіргі таңда ауыз суды өндіру технологиясы айтарлықтай күрделенді. Бұл туралы Вячеслав су қоймасының, бірінші көтерілу станциясының макеті баяндайды, содан кейін диаметрі 1,4 метр құбырлар бойынша су сорғы-сүзгіш станциясына түседі, онда ол зарарсыздандырылады, сүзіледі, хлорланады. Айтпақшы, 2016 жылдан бастап бізде сұйық, қауіпті хлор емес, әдеттегі тұздан электролиз арқылы алынатын Натрий гипохлориді қолданылатындығын білесіз бе!
Сондай-ақ флокулянттар, коагулянттар, цеолит, қимадағы вентильдер мен крандар бар – қысқаша айтқанда, экспонаттардың өз бойында сақтаған, әлі де толық қамтылмаған көп құпия қалды.
"Астана су арнасы " басшылығының жақын арадағы жоспарында – барлық тілек білдірушілер еркін кіре алатын жаңа мұражай салу.